İnsan Hakları: Gerçek Olgu ve İlkeler
İnsan hakları, tüm insanların doğuştan sahip olduğu ve hiçbir ayrım gözetmeksizin herkesin yararlanması gereken temel hak ve özgürlüklerdir. Bu haklar, insan onurunun ve eşitliğinin korunması için gereklidir ve uluslararası hukukun temel taşlarından biridir.
İnsan hakları, tarih boyunca çeşitli dönemlerde ve farklı kültürlerde farklı şekillerde tanımlanmış ve yorumlanmıştır. Ancak, günümüzde insan hakları kavramı, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (1948) ve diğer uluslararası insan hakları belgeleriyle tanımlanmıştır.
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, insan haklarının temel ilkelerini ve kapsamını belirleyen bir belgedir. Beyanname, tüm insanların doğuştan özgür ve eşit olduğunu ve ayrım gözetmeksizin herkesin belirli hak ve özgürlüklere sahip olduğunu ilan eder. Bu haklar arasında yaşam hakkı, özgürlük hakkı, güvenlik hakkı, düşünce ve ifade özgürlüğü, din özgürlüğü, eğitim hakkı, çalışma hakkı, sağlık hakkı ve sosyal güvenlik hakkı yer almaktadır.
İnsan hakları, hukuki olarak bağlayıcı uluslararası belgelerle korunmaktadır. Bu belgeler arasında İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi (1976), Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi (1976), Çocuk Haklarına Dair Sözleşme (1989) ve Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (1979) yer almaktadır.
İnsan hakları, yalnızca uluslararası hukuk tarafından değil, aynı zamanda birçok ülkenin anayasaları ve yasaları tarafından da korunmaktadır. Türkiye’de, insan hakları Anayasa’nın 10. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, herkesin kişiliğine ve özgürlüğüne dokunulamaz; kimse işkenceye ve zalimane, insanlık dışı veya aşağılayıcı ceza veya muameleye tabi tutulamaz; herkesin yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkı vardır; herkesin düşünce ve kanaat hürriyeti vardır; herkesin vicdan, dinî inanç ve kanaat hürriyeti vardır; herkesin haberleşme hürriyeti vardır; herkesin seyahat hürriyeti vardır; herkesin mülkiyet ve miras hakkı vardır; herkesin çalışma hakkı vardır; herkesin adil yargılanma hakkı vardır; herkesin sosyal güvenlik hakkı vardır; herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı vardır.
İnsan hakları, tüm insanların doğuştan sahip olduğu temel hak ve özgürlüklerdir. Bu haklar, insan onurunun ve eşitliğinin korunması için gereklidir ve uluslararası hukukun temel taşlarından biridir. İnsan hakları, hukuki olarak bağlayıcı uluslararası belgelerle ve birçok ülkenin anayasaları ve yasaları tarafından korunmaktadır.
İnsan Hakları Konusunda Faydalı Siteler ve Dosyalar
- Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR): https://www.ohchr.org/en/
- Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International): https://www.amnesty.org/en/
- İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch): https://www.hrw.org/
- Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO): https://www.ilo.org/global/topics/human-rights/lang–en/index.htm
- Dünya Sağlık Örgütü (WHO): https://www.who.int/health-topics/human-rights
- Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF): https://www.unicef.org/child-rights-convention/
- Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women): https://www.unwomen.org/en
- Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR): https://www.unhcr.org/en-us/
- Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC): https://www.icrc.org/en
- Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi: https://www.amnesty.org.tr/
- İnsan Hakları Derneği (İHD): https://www.ihd.org.tr/
- Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV): https://www.tihv.org.tr/
- Mazlumder: https://www.mazlumder.org.tr/
- Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD): https://www.ohd.org.tr/
- İnsan Hakları ve Hukuk Araştırmaları Derneği (İHAK): https://www.ihak.org.tr/
- İnsan Hakları Gündemi Derneği (İHGD): https://www.ihgd.org.tr/