Basit Çekimli Fiil
Basit çekimli fiil, bir eylemin veya durumun zaman, kişi ve sayı bakımından belirtilmeden anlatıldığı fiil türüdür. Basit çekimli fiiller, genellikle cümle içinde yüklem görevi görürler.
Basit çekimli fiiller, üç farklı şekilde çekilebilirler:
- Şimdiki zaman: Eylemin veya durumun şimdiki zamanda gerçekleştiğini belirtir. Örneğin: “okuyor”, “yazıyor”, “konuşuyor”.
- Geçmiş zaman: Eylemin veya durumun geçmişte gerçekleştiğini belirtir. Örneğin: “okudu”, “yazdı”, “konuştu”.
- Gelecek zaman: Eylemin veya durumun gelecekte gerçekleşeceğini belirtir. Örneğin: “okuyacak”, “yazacak”, “konuşacak”.
Basit çekimli fiiller, ayrıca olumlu veya olumsuz olarak da çekilebilirler. Olumlu fiiller, eylemin veya durumun gerçekleştiğini belirtirken, olumsuz fiiller ise eylemin veya durumun gerçekleşmediğini belirtir. Örneğin:
- Olumlu: “okuyor”
- Olumsuz: “okumuyor”
Basit çekimli fiiller, Türkçede çok sık kullanılan fiil türlerinden biridir. Günlük konuşmamızda, yazışmalarımızda ve edebi metinlerde sıklıkla basit çekimli fiiller kullanırız.
Basit Çekimli Fiillerin Kullanımı
Basit çekimli fiiller, cümle içinde genellikle yüklem görevi görürler. Ancak, bazı durumlarda basit çekimli fiiller özne, nesne veya dolaylı tümleç görevi de görebilirler. Örneğin:
- Yüklem olarak: “Mehmet kitap okuyor.”
- Özne olarak: “Okuyan Mehmet’tir.”
- Nesne olarak: “Mehmet kitap okudu.”
- Dolaylı tümleç olarak: “Mehmet’e kitap okudum.”
Basit çekimli fiiller, ayrıca zarflarla birlikte kullanılarak eylemin veya durumun zaman, yer, biçim veya sebebini belirtebilirler. Örneğin:
- Zaman zarfıyla: “Mehmet dün kitap okudu.”
- Yer zarfıyla: “Mehmet evde kitap okudu.”
- Biçim zarfıyla: “Mehmet dikkatlice kitap okudu.”
- Sebep zarfıyla: “Mehmet sınavı geçmek için kitap okudu.”
Basit Çekimli Fiillerin Çekimi
Basit çekimli fiiller, üç farklı şekilde çekilebilirler: şimdiki zaman, geçmiş zaman ve gelecek zaman.
Şimdiki zaman:
- Birinci tekil şahıs: -yorum/-ıyorum
- İkinci tekil şahıs: -yorsun/-yorsun
- Üçüncü tekil şahıs: -yor/-miyor
- Birinci çoğul şahıs: -yoruz/-yoruz
- İkinci çoğul şahıs: -yorsunuz/-yorsunuz
- Üçüncü çoğul şahıs: -yorlar/-yorlar
Geçmiş zaman:
- Birinci tekil şahıs: -dim/-medim
- İkinci tekil şahıs: -din/-medin
- Üçüncü tekil şahıs: -di/-medi
- Birinci çoğul şahıs: -dik/-medik
- İkinci çoğul şahıs: -diniz/-mediniz
- Üçüncü çoğul şahıs: -dılar/-mediler
Gelecek zaman:
- Birinci tekil şahıs: -acağım/-meyeceğim
- İkinci tekil şahıs: -acaksın/-meyeceksin
- Üçüncü tekil şahıs: -acak/-mayacak
- Birinci çoğul şahıs: -acağız/-meyeceğiz
- İkinci çoğul şahıs: -acaksınız/-meyeceksiniz
- Üçüncü çoğul şahıs: -acaklar/-mayacaklar
Basit Çekimli Fiillerle İlgili Faydalı Siteler ve Dosyalar
- Türk Dil Kurumu Basit Çekimli Fiiller Sayfası
- Basit Çekimli Fiiller Çekimi Tablosu
- Basit Çekimli Fiillerle İlgili Soru Bankası