Basit ve Türemiş Fiiller
Fiiller, bir cümlede eylemi veya durumu ifade eden kelimelerdir. Basit fiiller, tek bir kelimeden oluşan fiillerdir. Türemiş fiiller ise, bir basit fiile ek veya ön ek getirilerek oluşturulan fiillerdir.
Basit Fiiller
- Gitmek
- Gelmek
- Yemek
- İçmek
- Uyumak
- Okumak
- Yazmak
- Konuşmak
- Dinlemek
- Bakmak
Türemiş Fiiller
- Gitmek -> Gidişat, gidici, gidilmek
- Gelmek -> Gelişat, gelişici, gelinecek
- Yemek -> Yemeklik, yiyici, yendirilmek
- İçmek -> İçki, içici, içirilecek
- Uyumak -> Uyku, uykucu, uyutmak
- Okumak -> Okur, okuyucu, okutulmak
- Yazmak -> Yazı, yazar, yazdırılmak
- Konuşmak -> Konuşma, konuşkan, konuşturulmak
- Dinlemek -> Dinleme, dinleyici, dinletilmek
- Bakmak -> Bakış, bakıcı, baktırılmak
Basit ve Türemiş Fiillerin Kullanımı
Basit ve türemiş fiiller, cümlelerde farklı şekillerde kullanılabilirler. Basit fiiller, genellikle cümlenin yüklem bölümünde kullanılırlar. Türemiş fiiller ise, cümlenin yüklem bölümünde veya nesne bölümünde kullanılabilirler.
Örneğin:
- Ahmet okula gidiyor. (Basit fiil)
- Ahmet’in gidişi çok hızlı. (Türemiş fiil)
- Öğretmen öğrencilere kitap okuyor. (Basit fiil)
- Öğretmen öğrencilere okutulan kitap çok güzel. (Türemiş fiil)
Basit ve Türemiş Fiillerin Anlamı
Basit ve türemiş fiillerin anlamı, ek veya ön eklerin anlamına göre değişebilir. Örneğin, “-mek” eki, bir fiilin tekrarlanmasını veya devamlılığını ifade eder. “-dir-” eki, bir fiilin pasif yapısını ifade eder. “-tır-” eki, bir fiilin nedenini veya amacını ifade eder.
Örneğin:
- Ahmet okuyor. (Basit fiil)
- Ahmet okumaktadır. (Türemiş fiil)
- Kitap okunuyor. (Türemiş fiil)
- Ahmet kitabı okumak için okula gidiyor. (Türemiş fiil)
Basit ve Türemiş Fiillerin Örnekleri
Aşağıdaki tabloda, basit ve türemiş fiillerin örnekleri verilmiştir.
| Basit Fiil | Türemiş Fiil | Anlam |
|—|—|—|
| Gitmek | Gidişat | Bir yerden başka bir yere hareket etmek |
| Gelmek | Gelişat | Bir yerden başka bir yere hareket etmek |
| Yemek | Yemeklik | Bir şeyi ağız yoluyla almak |
| İçmek | İçki | Bir şeyi ağız yoluyla almak |
| Uyumak | Uyku | Gözleri kapalı olarak dinlenmek |
| Okumak | Okur | Yazılı bir metni anlamak için bakmak |
| Yazmak | Yazı | Düşüncelerini veya bilgilerini yazıya dökmek |
| Konuşmak | Konuşma | Sözcüklerle iletişim kurmak |
| Dinlemek | Dinleme | Birinin söylediklerini dikkatle duymak |
| Bakmak | Bakış | Gözlerini bir şeye yöneltmek |
Faydalı Siteler ve Dosyalar